De kunst van rouwen. Het is tijd om los te laten

Zowel de biologische als symbolische winter staat bekend om donkere dagen. De winter is een tijd waarin je minder energie hebt. Je bent meer bezig met bezinning en loslaten. Hierdoor kun je jezelf kwetsbaarder
voelen. De winter is het seizoen van verlies en afscheid. Straks als de kou voor de zon verdwijnt, is het tijd om te planten om later te oogsten. Als het tijd is om los te laten, kun je de kunst van rouwen beoefenen.

Veel rouw in een mensenleven

We hebben veel om over te rouwen in ons leven. Want bij ieder afscheid en iedere nieuwe levensfase hoort een rouwproces. Een overgang van je leven ervoor en je leven erna. Je kunt rouwen om een persoon die je mist of een relatie die over is. Maar ook om een onvervuld verlangen, ijdele hoop, gezondheid, een thuis, opgegeven delen van jezelf en dromen die niet uitkomen.

Op het gebied van relaties (met jezelf, en anderen) is de winter een goed seizoen voor rouw. Rouwen is een proces met gevaren en kansen. Gelukkig is de kunst van het rouwen te leren.

Rouwen als kunst

Wanneer je rouwt, krijg je te maken met een rouwproces (K. Ross) van verschillende stappen. De eerste reeks chronologische stappen (ontkenning, bagatelliseren, onderhandelen, schuldvragen en depressie) zorgen ervoor dat je diep in de put glijdt. De tweede reeks stappen (integratie en acceptatie) zorgen ervoor dat je uit de put klimt.

Wegwijzers voor de kunst van rouwen

Je kan op twee manieren de kunst van rouwen beoefenen. Door de eerste stappen steeds te herhalen of door de daarna helpende stappen te nemen. Extra lastig in het kiezen van de juiste uitgang is de gelijkenis van de wegen. Onderhandelen lijkt soms op acceptatie. Bagatelliseren en ontkenning lijken soms op integratie. Waardoor het is alsof je op de goede weg zit. Dus hoe weet je of je helpende stappen zet?

Eén: Doorleef je emoties

Op de eerste plaats doordat je woede en schuld doorleeft. Een pijnlijk en nuttig proces. Het nut zit hem allereerst in de energie die vrijkomt bij woede helpt je bij het losmaken van de oude situatie. Ten tweede helpt het afzetten van de roze bril je objectief te kijken naar de wereld. Ten derde geven emoties (zelfs woede en depressie) je omgeving een teken om je te helpen. Alleen al de aanblik van een ander doet de pijn afnemen. Het aangaan van bevredigende relaties met niet-geliefden helpt je. Als laatste leiden emoties je naar je kern.

Twee: Reflecteer op je proces met goede vragen

Stel jezelf goede reflecterende vragen over je proces. Of neem een therapeut in de arm die je bij dit proces helpt.

• Helpen jouw gedachten en gedrag je op de lange termijn?
• Zorgen jouw gedachten en gedrag ervoor dat je jezelf goed voelt?
• Doen jouw gedachten en gedrag zonder concessies eer aan wie jij bent?

Drie: Verwerk je verdriet door te schrijven

Nu komt de uitdaging om het verdriet te verwerken en de nieuwe situatie te accepteren zodat je nieuwe inzichten verzamelt voor de toekomst. 

• Schrijf 20 minuten over vroeger, voor jouw rouw.
• Een dag later schrijf je weer 20 minuten. Deze keer over de gebeurtenissen die leidde tot het verlies (eigen falen, effect van buitenstaanders en omstandigheden).
• Op de laatste dag schrijf je 20 minuten over de nasleep na het verlies.

Begrip is nodig voor acceptatie en vergeven. Wanneer je de juiste antwoorden hebt gevonden vergeef je jezelf en de ander. Zodat er ruimte komt voor ontwikkeling van zelfvertrouwen en een positieve grondstemming.

Vier; Maak een afscheidsritueel

Een afscheidsritueel heeft een voorgeschreven sjabloon. Je vult het sjabloon echter in op jouw eigen specifieke en unieke manier. Zo maak je het ritueel passend voor jou en jouw situatie. Bekijk onderstaand sjabloon en voer de stappen uit.

Met symbolen en prestaties ga je op zoek naar onafgemaakte zaken en je vergaart inzicht. Je doorleeft
op een veilige manier jouw verlies en uiteindelijk doven je emoties uit zodat je klaar bent voor het echte afscheid. Dan neem je letterlijk afstand van jouw symbolen en prestaties zodat de weg vrijkomt om door te gaan met je leven. Je laat de energie die in de oude relatie, of het verlies was geïnvesteerd los, zodat je jouw energie kunt richten op nieuwe relaties en gebeurtenissen.

Het afscheidsritueel in dit artikel heeft raakvlakken met de gedragspsychologie en psychodynamica.
De methode maakt gebruik van herhaaldelijk blootstellen aan datgene wat je emotioneel maakt, zodat je emoties afnemen en je deze niet meer hoeft te onderdrukken. Bij het herhaaldelijk blootstellen wordt gebruik gemaakt van symbolen en prestaties. Waardoor afscheid veiliger voelt.

Symbolen zijn onlosmakelijk verbonden of te identificeren met de gevoelens en ideeën die je koestert ten aanzien van het verlies, de oude levensfase en/of de traumatische gebeurtenis. Op deze manier verkrijg je inzicht in onderdrukte gevoelens en onderliggende patronen.

Afscheid in de winter, helpt oogsten in de zomer

Een vooruitblik naar de lente. Denk eens na over jouw denkpatronen in relaties.

• Zie je wat de ander jou geeft?
• Vraag je om dingen die de ander/het leven jou kan geven?
• Accepteer je jouw authentieke zelf en de authentieke ander/wereld?
• Wie beïnvloedt jouw zelfvertrouwen en jouw stemmingen?

Door deze vragen krijg je inzicht in jouw patronen voor de toekomst en zie je waartoe je in staat bent. Ben geïnteresseerd in je nieuwe zelf en de buitenwereld. Experimenteer met nieuwe inzichten uit de vorige oefeningen. Oefen met te ontwikkelen vaardigheden die erbij horen. Durf te vallen en op te staan. Rouwen kost tijd en soms begint een proces opnieuw. Gelukkig kun je rusten in de winter en heb je een mooi vooruitzicht voor deze lente.

Meer informatie over de kunst van rouwen?

Met deze methode van rouwen zul je het meeste werk zelf thuis doen. Toch is het prettig om je te laten
begeleiden door een psycholoog waarbij je jezelf op je gemak voelt. Met deze psycholoog heb je sessies om te bepalen wat de juiste vormgeving van het ritueel is voor jouw unieke afscheid.

Voor de rouwrituelen lees je: Hart, O. van der (1992) Afscheidsrituelen – Achterblijven en verder gaan. Amsterdam/Lisse: Swets & Zeitlinge.

Heb je tijdens jouw proces wat helpende gedachten nodig dit je sterker maken? Laat je dan inspireren door de inzichtkaarten. Of door de reeks “Psychologie en tuinieren” van Over Psychologie.